Pogórza są dominującym typem rzeźby w Karpatach Polskich. 38,3% ogółu całych Karpat stanowią pogórza średnie, 23% zajmują pogórza niskie, 14% pogórza wysokie i niskie góry, 12,6% średnie góry, 0,6% wysokie góry. Dna dolin i kotlin stanowią 11,5% ogółu (L. Starkel, 1972). Z Pogórza właśnie rozciągają się pierwsze zachwycające widoki przed oczami jadących od strony północnej w kierunku Beskidów i Tatr, a przecież pierwsze wrażenie ma ogromny wpływ na dalsze relacje.

Nazwa Pogórze Karpackie, Pogórza Karpackie jest nazwą młodą, mającą nie więcej niż 100 lat. Wcześniej obszar ten określany był mianem Podkarpacia lub Podgórza. Zrozumienie tego faktu jest ważne, również w kontekście analizy treści źródłowych prezentowanych w tym przewodniku, gdzie wielokrotnie nazwy „Podkarpacie” i „Podgórze” się pojawiają.

Już Wacław Potocki, jeden z najwybitniejszych poetów baroku, który urodził się w Woli Łużańskiej, związany przez całe życie z Łużną, Bieczem i regionem Pogórza pisał w „Majętnościach podgórskich”:
Żebym dosyć twojemu uczynił żądaniu, Pytałem się w Podgórzu o wsi na przedaniu…

Nazwą „Podgórze galicyjskie” posługiwał się w „Królu zamczyska” w roku 1842 Seweryn Goszczyński.
Ksiądz Władysław Sarna w „Opisie powiatu jasielskiego” w 1908 pisze, że Swoszowa leży „w okolicy podgórskiej i lesistej…”.

Do połowy lat 30. XX w. nazwy „Podkarpacie” i „Podgórze” były powszechnie stosowane, później dynamicznie rozprzestrzenia się nazwa „Pogórze Karpackie”. Elżbieta Piskorz-Branekova w „Polskich strojach ludowych” podaje, że: …w latach trzydziestych XX wieku granice tego regionu wytyczył Adam Wójcik, przyjmując jako kryterium noszoną tam odzież. Był też twórcą określenia Pogórzanie dla zamieszkującej ten teren ludności i Pogórze – dla regionu.
W tym czasie Ferdynand A. Ossendowski w publikacji „Karpaty i Podkarpacie” pisze: U stóp Karpat wyrósł polski przemysł naftowy. W dalszej części publikacji autor wyróżnia „pogórze tarnowsko-przemyskie”, co również jest ciekawostką nazewniczą. Podkarpacie przez wieki rozciągało się na cały obszar dzisiejszych Pogórzy Karpackich od Cieszyna po Przemyśl. Dowodem na taki stan rzeczy jest pomysł, który wysunął Kazimierz Sosnowski, utworzenia „Głównego Szlaku Podkarpackiego”. Według jego koncepcji szlak miał rozpoczynać się w Ciężkowicach i kończyć w Bielsku-Białej. Ten sam autor w 1948 r. wydaje przewodnik pt. „Pogórze Karpackie”, a to jednoznacznie świadczy o naprzemiennym używaniu tych nazw w tym okresie.

Kolejnym kluczowym momentem dla upowszechniania się nazwy Pogórza Karpackiego było ukazanie się w 1947 r. studium prof. Mieczysława Klimaszewskiego pt. „Podział morfologiczny południowej Polski”, będący częścią serii prac geomorfologów nad wydzieleniem i oznaczeniem regionów geograficznych Polski. Praca ta została zamieszczona w „Czasopiśmie Geograficznym”.

Autor wyróżnia trzy pasy krajobrazowe: Karpaty, Kotliny Podkarpackie (zamiast dotychczasowego terminu Niziny Podkarpackie) i Stare Góry i Wyżyny (również nowy termin). Karpaty dzieli na Tatry, Podhale, Beskidy i Pogórze Karpackie. Uważa on, że: Podkarpacie to kraina wyżynna powstała na skutek zniszczenia i zrównania obszaru znacznie wyższego i dlatego słuszna jest nazwa pogórze. Termin Podgórze, podobnie jak Podkarpacie, określa położenie u stóp gór względnie Karpat, a nie oddaje charakteru danego regionu. Tym samym tłumaczy nam w sposób jasny, na czym polega różnica pomiędzy tymi określeniami.

Do czasu wprowadzenia reformy administracyjnej w 1999 r., powszechnie używano w mowie potocznej na terenie Pogórza Ciężkowickiego i Rożnowskiego nazwy Podkarpacie. Reforma administracyjna ostatecznie określiła dla czasów nam współczesnych obszar Podkarpacia. Warto uświadomić sobie, co oznaczało kiedyś słowo Podkarpacie. Dzisiejsze nieprecyzyjne i błędne pod względem toponomastycznym jest to określenie terenu (np. na Podkarpaciu leżą Bieszczady lub wschodnia część Beskidu Niskiego).

Artykuł pochodzi z przewodnika:
Jej wysokość Brzanka
autor: Piotr Firlej
wyd. Pogórzańskie Stowarzyszenie Rozwoju